Magkosog-kosogan Kuyyaꞌ maka Saga Baliyu

A Sama Tale of the Monkey and the Four Winds:

Kamemon baliyu bay na sinulayan eꞌ kuyyaꞌ. Magkosog-kosogan sigām.

This story is about a monkey who climbs up a tall tree in order to test the strengths of the winds.

Bay parāg kuyyaꞌ ni nunuk angagaran baliyu. Pagtꞌkka baliyu satan, angꞌntan ya kuyyaꞌ ma sanga nunuk. Akosog eꞌna angꞌntan ma pasal baliyu satan. Baliyu satan, mbal makahulug ma kuyyaꞌ. Pagtꞌkka baliyu dalat masi angꞌntan kuyyaꞌ ma nunuk. Baliyu dalat, mbal du isab makahulug ma iya.

Akosog masi kuyyaꞌ, yukna ma baranna, “Takoleꞌku kamemon saga baliyu itu.”

Pagtꞌkka baliyu uttalaꞌ angꞌntan agtūy iya pahāp ma nunuk. Baliyu uttalaꞌ mbal du isab makahulug ma kuyyaꞌ. Dakayuꞌ du baliyu halam giꞌ kasulayan eꞌna. Ya baliyu timul. Pinahogot na eꞌ kuyyaꞌ angꞌntan ma nunuk.

Ahꞌlling iya, “Baliyu satan, dalat, maka uttalaꞌ, bay taraꞌug eꞌku kamemon. Nsaꞌ aniya baliyu angatu ma aku.”

Atꞌkka na timul. Landuꞌ akosog min saga baliyu bay palabay. Magulan llaw-sangom. 

Its the ‘timul’, an east to southeast wind, that causes the monkey to surrender and fall to the ground.

Tapatondok eꞌ baliyu timul sanga nunuk inān. Nsaꞌ pahoggaꞌ baliyu timul. Tinaw na kuyyaꞌ.

Pinaꞌangkat tanganna, yukna, “Surender, Surender na aku!” ati pahantak iya ni tanaꞌ.

Angkan bꞌnnal ya hꞌlling kamattoꞌahan, hal baliyu timul makahulug ma kuyyaꞌ.

 

English Synopsis:

The monkey decides to challenge four of the winds to a contest.  He believes he is stronger than all of them.  He is able to hold on as the ‘satan’, ‘dalat’ and ‘utala’ try to knock him out of the tree.  Finally, quite proud of himself he challenges the wind called ‘timul’.  This wind is very strong and is accompanied by rain day and night.  When the monkey can take no more he puts his hands up to surrender, thus falling to the ground.


Sama Cultural Insights

The Sama fisherman must be knowledgeable about the winds to be successful.  The season of ‘Timul’ wind is an unfavorable season for sailing.  This story is an entertaining story that contains within it information about the winds and at the same time makes us laugh at the foolishness of this monkey.

8 thoughts on “Magkosog-kosogan Kuyyaꞌ maka Saga Baliyu

  1. alingkat storiano, Luke, alingkat to'o. I hope there will be more of this kind of story. It would be good to read this aloud to Sama children, and also to include this in a book on Filipino tales and legends. I enjoyed the oral quality of the story.

  2. Ahap ko' kata-kata itu. Maka-sittowa kita ma akkal kuyya. Halam gi' ko itu takale ku kata-kata itu. So' na bilahi du sab aku mag-post kata-kata, sabab na bay min kariki' ku asal aheka na kata-kata bai ni suli e' mma' ina' ku, hal sadja att'gol na, bo' halam na aku maka pehe' ni lahat. Kalu-kalu pagbalik ku ni Tawi-Tawi, anga' aku saga stori sama, makasilli ni nibassa maka ni kale.

  3. Salam, alingkat isab katakata itu. Magsukul Luke. Ahantap kabaktul na maka makatettowa. Aheka koh kataw'an ta katakata soh ya kahunit na, dumain na tood kita abontol magsinama. Aniya' kataw'an ku katakata ya peborit kami ni katakata ma waktu mag iskuliskul gih kami ma Lumah Ma Dilaut ma Zamboanga maka ma Basilan. Palamud ku ru paitu I post, inshaAllah. salamduwaa ma kahemon 🙂

  4. Atagi aku akale ma saga kata-kata maka usulan. Aniyaꞌ giꞌ saga mpat hekaꞌ kata-kata bay na sulatku. Pa-Postku maitu inut-inut. Aniyaꞌ ma bagayku duwa story si Buta maka si Bisu. Mura-murahan magpost iya maitu. Ahāp garaꞌnu Al-Ahmadgaid. Bang taentomnu saga stori ilu, sulatun maitu daꞌa busung.
    Kakaꞌ Mucha, kalu makajari ka anulat saga katakata ilu ubus bahaꞌu ka magpost maitu manjari pinabontol Sinamana eꞌ editorku (hꞌndaku). Atuli iya buwattinaꞌan angkan minsan panambungku itu, kalu mbal abontol Sinamana.

  5. anduh sab boh aku makakale pabalik kata kata, magsukol makaa luke! mura murahan aniya gih kata kata nu pabalik, taentom ku mmboh ku kansang mag kata kata ma aku bang song tuli na, magsukol toongan ma kaa!

Leave a Reply to Lumah Ma DilautCancel reply